Konkursy z okazji obchodów 150 rocznicy urodzin Jana Szczepanika

150 lat minęło od daty urodzenia Jana Szczepanika - nazywanego "polskim Edisonem", „austriackim Edisonem", „Leonardem da Vinci z Galicji" albo „galicyjskim geniuszem", a on wciąż zadziwia i jednoczy ludzi. Jego nazwisko, osoba i wynalazki powodują, że wciąż zaskakuje młode pokolenia i nas samych. Chcemy, żeby ta postać była bardziej poznana przez współczesne pokolenie. Absolutnie na to zasługuje. Jan Szczepanik zaznaczył się w historii miasta Krosna.

Jego wynalazki mają wciąż duże znaczenie dla ludzi, są bardzo docenianie, tylko czasami nie wiemy, kto jest ich pomysłodawcą i realizatorem. Mimo, że w dziedzinie techniki był samoukiem, jest autorem ponad 50 wynalazków i kilkuset opatentowanych pomysłów technicznych (amerykańskich, brytyjskich, austriackich, francuskich, polskich, niemieckich, szwajcarskich, węgierskich a nawet japońskich), z dziedziny fotografii barwnej, tkactwa czy telewizji.

• Sławę zyskał dzięki wynalazkom tkackim (1896). Szczepanik opracował fotoelektryczną metodę tkania gobelinów oraz wielobarwnych materiałów dekoracyjnych. W Wiedniu, gdzie wynalazca posiadał pracownię, powstała firma „Jan Szczepanik & Cie" popularyzująca wynalazki Polaka. Eksploatacją wynalazków zajmują się towarzystwa akcyjne utworzone w Austrii, Anglii, Niemczech i w Polsce. Największy gobelin utkany metodą Szczepanika to: „Apoteoza" (120×148), tkanina wykonana z okazji jubileuszu 50-lecia panowania cesarza Franciszka Józefa I. W obiegu były tzw. „szczepaniki" – miniatury gobelinów – zamieszczane na kartkach pocztowych.
• Pionier fotografii barwnej. Tarnowianin jest autorem pierwszych w świecie fotografii barwnych, uzyskanych metodą „blaknięcia" („ausbleichverfahren"). Pierwsza zachowana fotografia barwna „Maki" pochodzi z 1903 roku. Szczepanik wynalazł barwny papier światłoczuły, który pod nazwą „Utopapier" produkowany był Zurychu. Wynalazek Szczepanika wykorzystały -w latach 30.- firmy kodak (USA) i Agfa (Niemcy) do produkcji kolorowych klisz fotograficznych. Wynalazca skonstruował kolorymetr (aparat do pomiaru barw).
• Wielki wynalazca przyczynił się do rozwoju kinematografii: opatentował urządzenie do fotoelektrycznego „zapisywania i odtwarzania dźwięku na taśmie filmowej". Na patencie z dnia 25 lutego 1914 r. obok nazwiska wynalazcy wymieniony jest jego teść Zygmunt Dzikowski, który sfinansował wynalazek.
• Prekursor telewizji – Jan Szczepanik złożył (1877) w Brytyjskim Urzędzie Patentowym projekt urządzenia, które mogło przenosić na odległość obraz wraz z towarzyszącym mu dźwiękiem. Nazwał to urządzenie telektroskopem. W historii telewizji sławny Polak wymieniany jest na trzecim miejscu wśród jej twórców.
• Sukces światowy przyniosła 30-letniemu Szczepanikowi tkanina kuloodporna. Była to tkanina jedwabna o specjalnym splocie i grubości, szyto z niej kamizelki testowane z użyciem broni palnej i siecznej. Opinia ekspertów brzmiała: kamizelki Szczepanika „chronią jednostkę przed morderczymi napadami". Ocalenie życia królowi Hiszpanii przyniosło Szczepanikowi rozgłos w świecie. Podczas zamachu bombowego król Alfons XIII ocalał, bo kareta wyłożona była wewnątrz tkaniną kulochronną. Szczepanik odznaczony został Orderem Izabeli Katolickiej.
• Wynalazca opatentował projekty kamer(3) i projektorów(2) służących do uzyskiwania filmów barwnych. Kamery produkowała berlińska firma E. Buscha. Filmy nakręcone metodą Szczepanika wyróżniały się pięknem barw „kradzionych przyrodzie". Śmierć wynalazcy przerwała promowanie wynalazku w świecie Zwyciężył amerykański system „technikoloru".
• Wśród kilkuset patentów polskiego Edisona znajdują się także: fotoskulptor (urządzenie do kopiowania rzeźb), system alarmowy do instalacji w pociągach, wynalazek gromadzenia energii słonecznej przy pomocy luster, automatyczny karabin, automat regulujący proces spalania w paleniskach kotłowych.

Jego działalność do dziś inspiruje. Zależy Nam na tym, żeby ten rok rzucił bardzo jasne światło na postać Jana Szczepanika, żeby zaistniał w świadomości młodych ludzi.

Władze ZSP nr 1 w Krośnie zapraszają wszystkich młodych naukowców, pasjonatów, odważnych w odkrywaniu swoich talentów do wzięcia udziału m.in. w konkursach jakie przygotował Zespół Szkół Ponadpodstawowych Nr 1 im. Jana Szczepanika w Krośnie. Nie obawiajcie się pokazać na co Was stać w dziedzinie literatury, rozwińcie swoje talenty plastyczne. Na wszystkich, oprócz cennych nagród czekają miłe chwile spędzone w „towarzystwie Naszego Patrona".

"Szczepanik" proponuje udział w następujących konkursach:

• Konkurs plastyczny „Jak Szczepanik zmieniał świat? Historia obrazkowa genialnego wynalazcy” - Regulamin + załączniki

• Konkurs fotograficzny „Spotkajmy się w Krośnie ze Szczepanikiem” - Regulamin + załączniki

• Pierwszy Turniej Literacki im. Jana Szczepanika - Regulamin + załączniki

• „MEM MA MOC. POSTAĆ JANA SZCZEPANIKA W KOMUNIKACIE OBRAZKOWYM”  Regulamin + załączniki

Źródło: ZSP 1 Krosno