Żywienie dojelitowe w warunkach domowych. Czy pacjenci korzystają z refundowanego świadczenia?

Niekiedy, ze względu na schorzenia z jakimi zmagają się pacjenci, doustny sposób odżywiania jest niemożliwy lub niewystarczający. W takiej sytuacji niezbędne może okazać się włączenie żywienia dojelitowego. W Polsce z tej formy odżywiania w warunkach domowych korzysta obecnie ponad 12 000 osób. Jak skorzystać z refundowanego programu żywienia dojelitowego w warunkach domowych i gdzie w woj. podkarpackim zgłosić się po pomoc? 

Chorzy obawiają się, że żywienie „przez rurkę” wpłynie na obniżenie jakości ich życia, spowoduje dyskomfort psychiczny czy całkowicie pozbawi ich przyjemności z jedzenia ulubionych posiłków. Zdarza się więc, że osoby, które potencjalnie mogłyby skorzystać z tej formy odżywiania, nie zgadzają się na jej wdrożenie i nawet pomimo trudności np. w przełykaniu, starają się jeść drogą tradycyjną.  

- Pacjenci, ale też ich opiekunowie bardzo często powtarzają, że przecież „jakoś” dają sobie radę z tradycyjnym spożywaniem posiłków czy karmieniem bliskiej osoby. Tymczasem „dawanie sobie rady” to często długie godziny spędzane na próbie jedzenia czy nakarmienia pacjenta, a posiłki – mimo ogromnego wysiłku włożonego w ich przygotowanie – nie są w stanie zaspokoić dziennego zapotrzebowania kalorycznego czy dostarczyć niezbędnych składników odżywczych. Konsekwencją tego jest niedożywienie, które z kolei wpływa na spadek odporności, częstsze infekcje  i powikłania, nierzadko wymagające hospitalizacji – mówi dr n.med. Piotr Wójcik, specjalista chirurgii ogólnej, Przewodniczący Zespołu Żywieniowego Wojewódzkiego Szpitala Podkarpackiego im. Jana Pawła II w Krośnie, Konsultant Poradni Żywieniowej Nutrimed.  

Żywienie dojelitowe – na czym to polega? 

Ten sposób żywienia ma bardzo szerokie zastosowanie. Może być ono wdrożone na całe życie lub jedynie na określony czas, nie ogranicza się do konkretnego schorzenia czy wieku pacjenta – stosuje się je u osób w każdym wieku, zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Najczęściej jednak korzystają z niego osoby:

• z zaburzeniami połykania (wynikającymi m.in. z przebytego udaru mózgu, choroby Parkinsona czy Alzheimera);
• zmagające się z nowotworem (powodującym problemy z połykaniem, niedrożność górnego odcinka przewodu pokarmowego, np. jamy ustnej czy krtani oraz szybko postępującym, np. trzustki czy żołądka);
• mające przewlekłe zapalenie trzustki, nieswoiste zapalenia jelit, z mukowiscydozą;  
• z dziecięcym porażeniem mózgowym;
• nieprzytomne;
• w okresie okołooperacyjnym;
• zmagające się z niedożywieniem lub nim zagrożone;
• wszyscy, którzy nie mogą odżywiać się drogą tradycyjną, czyli doustną.

Aby żywienie dojelitowe było możliwe, konieczne jest wytworzenie specjalnego dostępu do żołądka (gastrostomia, PEG, zgłębnik nosowo-żołądkowy) lub jelita (jejunostomia, PEG-J, zgłębnik nosowo-jelitowy). Wówczas, bezpośrednio do zgłębników dojelitowych, czyli sond lub przetok odżywczych, podawane są mieszaniny żywieniowe, zawierające niezbędne składniki odżywcze (np. białko, elektrolity, witaminy) oraz uzupełniane są przez nie płyny. W ten sposób powinny być podawane gotowe, przemysłowe preparaty. Nie zaleca się podawania do dostępu do przewodu pokarmowego miksowanych pokarmów, ze względu na ryzyko zatkania przetoki odżywczej. 

Świadczenie „Żywienie dojelitowe w warunkach domowych” – jak z niego skorzystać?

Żywienie dojelitowe wielu z nas kojarzy się ze skomplikowaną procedurą szpitalną – w końcu najczęściej to właśnie w szpitalu zakładany jest dostęp do żołądka lub jelita. Tymczasem, jeśli pacjent nie wymaga dalszej hospitalizacji, ta forma żywienia może być z powodzeniem prowadzona w domu. Program opieki, z którego może skorzystać każdy potrzebujący pacjent i jego rodzina, obejmuje m.in.: indywidualne ustalenie odpowiedniego planu żywienia i dostarczenie diet i sprzętu do ich podaży, właściwe przygotowanie pacjenta i jego opiekunów do sprawowania opieki nad żywionym dojelitowo w domu, wizyty lekarskie i pielęgniarskie, badania laboratoryjne krwi i moczu czy materiały i szkolenia edukacyjne. Ze świadczenia finansowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia korzysta w Polsce już ponad 12 000 osób, w tym 892 w województwie podkarpackim. 

Aby zostać zakwalifikowanym do programu żywienia dojelitowego w warunkach domowych należy posiadać:

• Skierowanie do Poradni Żywieniowej wraz z kartą informacyjną leczenia szpitalnego. Karta powinna zawierać dopisek: Zaleca się kontynuację lub rozpoczęcie żywienia dojelitowego dietą przemysłową w warunkach domowych (w przypadku osób dorosłych dokumenty wydaje lekarz w szpitalu lub POZ, a w przypadku dzieci dokumenty wystawia lekarz z oddziału szpitalnego);
• Założony sztuczny dostęp do przewodu pokarmowego;
• Dokument poświadczający ubezpieczenie zdrowotne;
• W przypadku małych dzieci dodatkowo potrzebna jest karta kwalifikacji szpitalnej do żywienia dojelitowego w warunkach domowych.