Akcja Czadostop!: Co się dzieje z ciałem podczas zatrucia tlenkiem węgla

Nie wdając się w medyczne szczegóły proces ten wygląda tak: białkiem odpowiedzialnym za transport tlenu w naszym organizmie jest hemoglobina. Z każdym wdechem wraz z powietrzem do płuc dostaje się tlen, który łączy się tam z hemoglobiną. Powstaje oksyhemoglobina (jedna cząsteczka hemoglobiny łączy się z czterema cząsteczkami tlenu), która jest rozprowadzana po całym organizmie, a tlen jest przekazywany tkankom. Następnie w miejsce uwolnionego tlenu hemoglobina łączy się z dwutlenkiem węgla i transportuje ten gaz do płuc, gdzie pozbywamy się go wraz z wydechem. Oba połączenia (to znaczy z tlenem lub z dwutlenkiem węgla) mają charakter nietrwały, korzystny z fizjologicznego punktu widzenia, ponieważ tlen jest łatwo przekazywany tkankom, a dwutlenek węgla bez problemów wydalany z naszego organizmu.

Właśnie ta nietrwałość połączeń z jednej strony pozwala nam żyć, a z drugej strony w połączeniu z tlenkiem węgla jest źródłem kłopotów. W układzie oddechowym człowieka tlenek węgla (czad) wiąże się z hemoglobiną 210 razy szybciej niż tlen, blokując w ten sposób jego dopływ do organizmu. A nam do życia jest potrzebny tlen. Dodatkowym negatywnym działaniem czadu jest wzmocnienie dotychczas nietrwałych połączeń hemoglobiny z tlenem, co utrudnia przekazywanie go tkankom i zwiększa w ten sposób efekt niedotlenienia organizmu.
W zależności od stężenia tlenku węgla oraz czasu przebywania w „zaczadzonym” środowisku objawy zatrucia naszego organizmu mogą wyglądać różnie:
Lekkie zatrucie - lekki ból głowy, mdłości, wymioty, osłabienie - często określane jako "grypo-podobne objawy".
Średnie zatrucie - nasilający się ból głowy, senność, zaburzenia świadomości i równowagi, przyspieszenie i zaburzenia rytmu serca.
Ciężkie zatrucie - utrata przytomności, konwulsje, zaburzenia oddechowe, nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność wieńcowa i zawał, a nawet śmierć.

Na skutek działania czadu najbardziej wrażliwe na uszkodzenia są tkanki o wysokiej aktywności metabolicznej, czyli ośrodkowy układ nerwowy i serce. Objawem często niezauważanym przez osobę zatrutą tlenkiem węgla jest spowolnienie, bierność, utrata orientacji, nadmierna senność. Jest to niebezpieczne ze względu na zasypianie w miejscu, gdzie osoba jest narażona na wysokie stężenie tlenku węgla. Oznacza to, niestety, że w momencie wystąpienia objawów na ucieczkę może być już za późno. Przy bardzo dużych stężeniach gazu, w zamkniętych pomieszczeniach śmierć następuje błyskawicznie, nawet w ciągu minuty.
Spustoszenie, jakie dokonuje czad w organizmie człowieka jest ogromne. Następuje m.in. uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego (mózgu), uszkodzenie mięśni, w tym szczególnie niebezpieczne uszkodzenie mięśnia sercowego (wiąże on tlenek węgla trzy razy silniej, niż mięśnie szkieletowe – natychmiastowa śmierć z powodu zatrucia czadem przeważnie występuje „na tle sercowym”).
W wyniku uszkodzenia i rozpadu mięśni szkieletowych może dojść do ostrej niewydolność nerek. Dodatkowo dochodzi do zaburzenia gospodarki węglowodanowej, krwawień w różnych narządach i wystąpienia rozległych obszarów martwiczych. Ponadto czad może spowodować zaburzenia wzroku, uszkodzenia słuchu, które mogą mieć charakter nieodwracalny.
U osoby zatrutej tlenkiem węgla można zaobserwować również m.in. gorszą ocenę sytuacji, osłabioną koncentrację, słabszą pamięć, depresję, parkinsonizm, złość, niewyraźną mowę, pochyloną postawę, zawroty głowy, trudności w połykaniu.