W Olchowcu otwarto ścieżkę dla osób niewidomych i niedowidzących. Innowacyjny projekt w skali kraju

Za realizację i wdrażanie programu o 5 lat odpowiada sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak, która uczestniczyła w konferencji w Olchowcu wespół z Władysławem Ortylem, Marszałkiem Województwa Podkarpackiego oraz Krzysztofem Szczurkiem, naczelnikiem Grupy Bieszczadzkiej GOPR. W ramach konkursu dotacji ogłaszanego przez Samorząd Województwa Podkarpackiego GOPR od 3 lat tworzy szlaki turystyczne udostępnianie osobom z niepełnosprawnością wzroku.

Miejsce również nie było przypadkowe, ponieważ właśnie w Olchowcu w gminie Dukla powstała pierwsza tego typu ścieżka. Ponadto w konferencji wzięli udział: Andrzej Bytnar - burmistrz Dukli, a także Bogumił Kanik, prezes Fundacji Pogranicze Bez Barier wraz z wolontariuszami Fundacji, w tym z osobami z niepełnosprawnością wzroku, którzy konsultowali każdą tworzoną ścieżkę.

Bardzo się cieszę, że jesteście z nami i zawsze przyjeżdżacie, żeby nam pomóc. Jesteście zawsze kiedy Was potrzebujemy, a my będziemy robić wszystko, żeby te bariery były jak najmniejsze i żeby było ich coraz mniej. Tak, że jak my już będziemy trochę starsi, również w tym świecie będziemy mogli się sprawnie odnaleźć i poruszać – powiedziała Małgorzata Jarosińska-Jedynak.

Obecnie w Polsce szlaki przystosowane dla osób niepełnosprawnych występują sporadycznie (m.in. w Karkonoszach, Górach Stołowych czy Górach Suchych, w Sudetach). Praktycznie nie ma żadnych dla osób niewidomych. Turystyka osób niepełnosprawnych w Polsce dopiero zaczyna się rozwijać. Zdecydowana większość osób z różnego rodzaju trwałymi schorzeniami w ogóle nie uczestniczy w turystyce, turystykę krajową podejmuje – zależnie od grupy – 15–21%, a turystykę zagraniczną – nie więcej niż 1% niepełnosprawnych. Podejmowane podróże skupiają się przede wszystkim na dużych miastach i najważniejszych kulturowych walorach krajoznawczych, które są lepiej dostosowane do potrzeb niepełnosprawnych, natomiast omijają słabiej zagospodarowaną prowincję i tereny górskie, uznawane za gorzej dostępne.

„Zobaczyć Beskid Niski – ścieżka turystyczna z audiodeskrypcją”

Odpowiedzią na te potrzeby były właśnie trzy projekty zrealizowane przez Grupę Bieszczadzką GOPR  w ramach zadania publicznego Turystyka sprzyjająca włączeniu społecznemu:

„Zobaczyć Beskid Niski – ścieżka turystyczna z audiodeskrypcją” (2021 r.), pierwszy innowacyjny projekt w skali całej Polski – wytyczona ścieżka o długości 4,5 km w Beskidzie Niskim została wyposażona w 18 urządzeń ułatwiających przybliżenie otoczenia dla osób niewidomych i niedowidzących. Ścieżka rozpoczyna się w centrum wsi w Olchowcu.  

My jako GOPR, zajmowaliśmy się do tej pory przede wszystkim ratowaniem. Kiedy pojawiły się te konkursy stwierdziliśmy, że spróbujemy się z tym zmierzyć, chociaż na początku sami nie wiedzieliśmy jak mamy to „ugryźć”. Pierwsze dwa lata to było zdobywanie wiedzy, spotkania, rozmowy, konferencje i konsultacje. W  2021 roku stwierdziliśmy, że jesteśmy gotowi, żeby taką ścieżkę wykonać. Gdy zrobiliśmy jedną ścieżkę, stwierdziliśmy, dlaczego nie zrobić kolejnej – powiedział Krzysztof Szczurek.

W czwartek dziennikarze i zaproszeni goście mieli okazję do przejścia częścią szlaku „Zobaczyć Beskid Niski” wraz z przewodnikiem. Odbyła się także krótka prezentacja sprzętu turystycznego dla osób z niepełnosprawnościami. Pokazano m.in. rowery-tandemy umożliwiające poruszanie się osobom z niepełnosprawnością wzroku wraz z przewodnikiem, trójkołowy rower poziomy umożliwiający poruszanie się osobom z niepełnosprawnością ruchową oraz wózek inwalidzki ze specjalną kierownicą z kołem napędowym. Uczestnicy konferencji mieli możliwość przekonać się osobiście, jak korzystać z tego sprzętu. Gościom towarzyszyły osoby niepełnosprawne, które przyjechały na konferencję z Fundacji Pogranicze Bez Barier.

Warto w ten sposób ułatwiać osobom z niepełnosprawnością wzroku odnalezienie miejsc wypoczynku, miejsc interesujących krajoznawczo oraz miejsc, w których należy zwrócić szczególną uwagę na przebiegu szlaku. Oczywiście, z wszelkich udogodnień mogą również korzystać osoby pełnosprawne. Ścieżki zostały wyposażone również w inną infrastrukturę, w tym m.in. wypukłe tablice informacyjne i mapki z przebiegiem ścieżki. Dodatkowo, przy realizacji każdej ścieżki, wybrani przewodnicy zostali przeszkoleni w oprowadzaniu osób z niepełnosprawnościami, a także obsługi urządzeń audiodeskrypcyjnych oraz aplikacji w telefonie. Bardzo dziękujemy pani minister, za szereg działań związanych z pomocą dla niepełnosprawnych. Na tę skalę, takiej pomocy jeszcze nie było – dodał marszałek Władysław Ortyl.

Kolejne dwie ścieżki, które powstały w ramach tego projektu to:

- „Zobaczyć Bieszczady – ścieżka turystyczna z audiodeskrypcją” (2022 r.). Szlak ten został wytyczony w Mucznym, na terenie Nadleśnictwa Stuposiany i wyposażony jest w 15 urządzeń ułatwiających przybliżenie otoczenia dla osób niewidomych i niedowidzących. Ścieżka zaczyna się pod budynkiem Centrum Promocji Leśnictwa w Mucznym.

- „Zobaczyć Solinę – ścieżka turystyczna z audiodeskrypcją”. Szlak został wytyczony
w Ustrzykach Dolnych na Paśmie Żukowa i wyposażony został w 11 urządzeń, znaczników totupoint. Na wytyczonej trasie znajduje się m.in. szybowisko oraz wieża na Holicy. Innowacją przy trzeciej ścieżce „Zobaczyć Solinę” są rowery – tandemy, z których będą mogły korzystać osoby z niepełnosprawnością wzroku wraz z przewodnikiem, a które można już dzisiaj zobaczyć, podobnie jak sprzęt przywieziony przez Fundację Pogranicze Bez Barier. Rowery-tandemy zakupione w ramach projektu ścieżki w Solinie, będzie można wypożyczyć z Centrum Szkoleniowego SOS na Ratunek w Równi. Na tę ścieżkę zapraszamy już 19 października, podczas jej oficjalnego otwarcia.

Wg różnych danych szacuje się, że w Polsce jest ok. 1,8 mln osób z niepełnosprawnością wzroku - oznacza to, że co czwarta osoba z orzeczoną niepełnosprawnością wzroku, jest niewidoma bądź wykazuje jakieś problemy ze wzrokiem. Większość z nich nie urodziła się niewidomymi, ale straciła wzrok w ciągu życia z różnych powodów. Liczba osób, które mają problemy ze wzrokiem w Polsce i na świecie stale rośnie z powodu różnych przyczyn, choć kluczową jest starzenie się społeczeństwa.

Zdjęcia: Krzysztof Zajączkowski, Marcin Mikosz