Zabytkowy kościół od kilku lat jest placem budowy. Bo przyrodnik uznał, że prace zaszkodziły nietoperzom

Drewniany kościół w Sieniawie ma ponad 150 lat. To dawna parafialna cerkiew greckokatolicka wzniesiona w 1874 roku. Konstrukcja i wyposażenie obiektu, wpisanego w 1992 roku do rejestru zabytków, zachwycają nie tylko turystów ale też specjalistów.

Świątynia była w nienajlepszym stanie. Dlatego proboszcz parafii pw. Matki Bożej Częstochowskiej parafii w Głębokiem (kościół w Sieniawie jest jej filią) przystał na propozycję Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Remont poddasza miał na celu ochronę stanowiska nietoperzy.  

Ks. Stanisław Gniewek miał jeden warunek – wyremontowany miał być nie tylko dach, ale też konstrukcja świątyni. - Parafii nie stać na tak kosztowne prace - przyznaje. 

Porozumienie zostało podpisane i RDOŚ ogłosiła przetarg.

Łukasz Lis, rzecznik RDOŚ w Rzeszowie podkreśla, że świątynia leży na terenie objętym Europejską Siecią Ekologiczną Natura 2000, której celem jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków i ich siedlisk, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy, a także ochrona różnorodności biologicznej.

- Żyje tu bardzo rzadki gatunek nietoperza, jakim jest podkowiec mały. Dlatego zdecydowaliśmy się na realizację projektu, który zapewni dobre warunki bytowania dla tej populacji nietoperza - tłumaczy Łukasz Lis.

Współfinansowany przez Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 remont kościoła rozpoczął się w 2019 roku. Prace obejmowały wykonanie fundamentu a także wymiany belek podwalinowych. W ramach projektu wykonano też m.in. częściową wymianę więźby dachowej i pokrycia dachowego oraz wzmocniono całą konstrukcję budynku. 

Kościół został zaadaptowany dla nietoperzy między innymi poprzez wykonanie dodatkowego otworu wlotowego w okapie dachu, wykonanie demontowalnej ścianki działowej wydzielającej pomieszczenie umożliwiające nietoperzom chłodzenie w przedsionku.

Na udział w postępowaniu przetargowym zdecydował się Tadeusz Desaniuk. Jego firma od lat specjalizuje się w wykonawstwie konstrukcji i pokryć dachowych, oraz robót ciesielskich na obiektach zabytkowych. 

Ks. Stanisław Gniewek podkreśla, że prace wykonywane były w pełni profesjonalnie i bardzo dokładnie.

Remont skończony, kościół zamknięty

Prace zakończyły się w 2020 roku. Okazuje się, że mieszkańcy wciąż nie mogą korzystać ze świątyni. Zgodnie z prawem jest ona nadal placem budowy, bo nie został podpisany protokół odbioru prac.

Łukasz Lis tłumaczy, że warunkiem zakończenia remontu był odbiór przez nadzór chiropterologiczny. 

Specjalista zajmujący się obserwacją i ochroną nietoperzy oraz ich siedlisk, który również został wyłoniony przez RDOŚ w przetargu, zakwestionował użycie środka, którym zakonserwowane zostały końcówki belek. 

Tadeusz Desaniuk opowiada, że przyrodnik najpierw zakwestionował impregnację a kilka miesięcy później otrzymał polecenie wykonania dodatkowych prac ciesielskich na poddaszu, które nie były objęte zamówieniem. 

- Dostałem od nadzoru przyrodniczego polecenie zakonserwowania styków elementów drewnianych - mówi Tadeusz Desaniuk.

Dodaje, że w trakcie spotkania, w grudniu 2020 roku, osoba sprawująca nadzór chiropterologiczny stwierdziła, iż według obowiązujących przepisów – choć nigdy ich nie ujawnił – środek, który wcześniej został wskazany, jest szkodliwy dla jąder nietoperzy i nie podpisał protokołu.

Taka decyzja spowodowała, że Tadeusz Desaniuk nie otrzymał zapłaty za wykonane prace. Zaznacza, że jest to ok. milion złotych. - Umowa główna opiewała na 725 tysiące złotych a pozostała kwota wynika z pisemnego polecenia wykonania prac dodatkowych przez ówczesnego dyrektora RDOŚ. Została wyliczona na podstawie obowiązującego w dniu przetargu kosztorysu - tłumaczy. 

Mediacje między wykonawcą a przyrodnikiem nie przyniosły kompromisu. Ostatecznie wykonawca pozwał zarówno chiropterologa (w trybie cywilnym) oraz RDOŚ. Sporem zajmuje się Prokuratoria Generalna oraz Sąd Gospodarczy w Rzeszowie. 

Grzegorz Wołczański, burmistrz Rymanowa podkreśla, że brak formalnego zakończenia remontu jest problemem społecznym. Podkreśla, że zatrzymanie obrządku liturgicznego w świątyni jest bardzo niepokojące dla parafian. 

- Ale fakt jej zamknięcia źle wpływa również na stan obiektu - mówi Grzegorz Wołczański. 

Burmistrz Rymanowa dodaje, że gmina co roku przeznacza pieniądze na ochronę konserwatorską. - W związku z trwającymi procedurami parafia w Sieniawie jest też poszkodowaną od tej strony, ponieważ nie może składać wniosków na prace w tym kościele - tłumaczy Grzegorz Wołczański. 

Jak to jest z tymi nietoperzami?

RDOŚ w publikacji dotyczącej obszarów Natura 2000 na Podkarpaciu informuje, że na strychu zabytkowej cerkwi w Sieniawie kolonia rozrodcza podkowca małego liczy od kilkunastu do ok. 35-55 osobników. 

Dariusz Bek, sołtys Sieniawy, który uczestniczył w ostatnim liczeniu nietoperzy, które odbyło się jesienią ub. roku, podkreśla, że nic im nie szkodzi. 

- Mają się dobrze, rozmnażają się i populacja jest zwiększona. Jest już ich około 90 – są zarówno młode jak i starsze osobniki - zaznacza Dariusz Bek. 

Sołtys Sieniawy podkreśla, że mieszkańcy są bardzo wdzięczni za remont, który został wykonany. Martwi ich jednak fakt, że drzwi kościoła są zamknięte. Dariusz Bek przekazuje, że wielu młodych ludzi chciałoby brać śluby w przepięknym kościele, który jest niedaleko sieniawskiego zalewu.