Zabytkowy obelisk znajduje się przy ul. Wincentego Pola (nieopodal tężni solankowych). Powstał w 1855 roku z inicjatywy rodziny Załuskich, która w ten sposób chciała upamiętnić Karola Załuskiego, odkrywcę leczniczych walorów źródła Bełkotka oraz fundatora i założyciela Zakładów Zdrojowych w Iwoniczu-Zdroju.
- Pierwotnie jaz powstał z ociosanych bloków piaskowca, z biegiem lat jego konstrukcja została wybudowana na nowo jako żelbetowa, podwyższona i wykończona płytami z piaskowca nawiązując do pierwotnej estetyki - przypomina Witold Kocaj, burmistrz Iwonicza-Zdroju.
Tłumaczy, że obiekt pod wpływem czynników zewnętrznych oraz ze względu na swoją lokalizację – tereny zalesione, narażone na działanie wilgoci, wahania temperatury, wiatr – ulega stopniowemu niszczeniu i degradacji.
- Zabytek posiada wiele ubytków, częściowo uzupełnionych cementem i wstawkami z piaskowca. Całość kamiennej okładziny pokrywają mchy i porosty. Wlot wody do jazu jest niemal całkowicie zapchany liśćmi, kamieniami i mułem, które blokują swobodny przepływ wody - wylicza burmistrz Witold Kocaj.
Władze uzdrowiskowej gminy podkreślają, że zabytek w tym stanie nie pasuje wizualnie do zrewitalizowanego szlaku prowadzącego do Źródła Bełkotka, które jest pomnikiem przyrody oraz najstarszym i najsłynniejszym źródłem w Iwoniczu-Zdroju.
Dlatego opracowany został wniosek o dofinansowanie odnowienia jazu, który zwany jest "Pamiątką". Został on pozytywnie rozpatrzony i gmina otrzymała 490 tys. zł z programu Polski Ład. 10 tys. zł zamierza wyłożyć gmina ze swojego budżetu.
Dzięki tym pieniądzom oczyszczone mają być wszystkie elementy z piaskowca oraz uzupełnione ubytki.
- Uregulowanie i uporządkowane będzie też górne koryto źródła w celu poprawy jego przepustowości - zapowiada Witold Kocaj.
Dodaje, że teren wokół planowanego stawu ma być zagospodarowany i urozmaicony. Ustawione będą ławki i kosze. - Przygotowana będzie też infrastruktura drogowa, która pozwoli na okresowe usuwanie nagromadzonej materii organicznej - mówi burmistrz.