Czujka dymu i tlenku węgla może uratować twoje życie! Zamontuj ją w domu

Co to jest czad? I dlaczego jest niebezpieczny?

Czad czyli inaczej tlenek węgla jest bezbarwnym i bezwonnym silnie trującym gazem. Powstaje podczas procesu niepełnego spalania materiałów palnych, w tym paliw, które występuje przy niedostatku tlenu w otaczającej atmosferze. Jest gazem niewyczuwalnym przez zmysły człowieka (bezwonny, bezbarwny i pozbawiony smaku). Do organizmu dostaje się poprzez układ oddechowy, po czym wchłania się do krwiobiegu. Uniemożliwia prawidłowe rozprowadzanie tlenu we krwi, powodując przy długotrwałym narażeniu (w większych dawkach) śmierć przez uduszenie.

Co jest główną przyczyną zaczadzeń?

Niesprawność przewodów kominowych, w tym wentylacyjnych, spalinowych i dymowych jest główną przyczyną zatruć w budynkach mieszkalnych. 

Wadliwe działanie tych systemów może wynikać z kilku czynników, takich jak:

• nieszczelność przewodów,
• brak regularnej konserwacji i czyszczenia,
• wady konstrukcyjne,
• niedostosowanie systemu wentylacji do nowoczesnych standardów szczelności po wymianie okien i drzwi.

Te problemy mogą prowadzić do niedrożności przewodów i braku odpowiedniego ciągu powietrza, a w skrajnych przypadkach – do wystąpienia ciągu wstecznego, kiedy dym zamiast opuszczać budynek przez komin, wraca do wnętrza pomieszczeń.

Jakie są objawy zatrucia tlenkiem węgla?

Do najczęstszych objawów wywołanych zatruciem czasem zaliczane są: ból głowy, ogólne zmęczenie, duszności, trudności z oddychaniem, oddech przyspieszony, nieregularny, senność, nudności.

Osłabienie i znużenie, które czuje zaczadzony, a także zaburzenia orientacji i zdolności oceny zagrożenia powodują, że jest on całkowicie bierny (nie ucieka z miejsca nagromadzenia trucizny), traci przytomność i – jeśli nikt nie przyjdzie mu z pomocą – umiera.

Postepowanie w przypadku zatrucia tlenkiem węgla:

• zapewnienie dopływ świeżego czystego powietrza; w skrajnych przypadkach wybijając szyby w oknie,
• wyniesienie osoby poszkodowanej w bezpieczne miejsce, jeśli nie stanowi to zagrożenia dla zdrowia osoby ratującej; w przypadku istnienia takiego zagrożenia pozostawić przeprowadzenie akcji służbom ratowniczym,
• wezwanie służby ratownicze (pogotowie ratunkowe, PSP),
• jak najszybsze podanie tlenu,
• jeżeli osoba poszkodowana nie oddycha, ma zatrzymaną akcję serca, należy natychmiast zastosować sztuczne oddychanie np. metodą usta – usta oraz masaż serca,
• nie wolno wpadać w panikę, kiedy znajdziemy dziecko lub dorosłego z objawami zaburzenia świadomości w kuchni, łazience lub garażu; należy jak najszybciej przystąpić do udzielania pierwszej pomocy.

Aby uniknąć zaczadzenia, należy przestrzegać następujących zasad:

• Regularne kontrole techniczne – sprawdzanie szczelności przewodów kominowych, ich systematyczne czyszczenie oraz zapewnienie odpowiedniego ciągu powietrza.
• Prawidłowe użytkowanie urządzeń grzewczych – korzystać ze sprawnych technicznie urządzeń, stosując się do instrukcji producenta.
• Stosowanie certyfikowanych urządzeń – używać tylko tych urządzeń, które posiadają stosowne dopuszczenia do obrotu. W razie wątpliwości należy poprosić o okazanie deklaracji zgodności, dokumentu potwierdzającego specyfikację techniczną i przeznaczenie urządzenia.
• Nie zaklejać kratek wentylacyjnych – należy unikać zasłaniania kratek wentylacyjnych, co może prowadzić do zakłóceń w cyrkulacji powietrza.
• Kontrola wentylacji przy wymianie okien – po wymianie okien na bardziej szczelne, sprawdzić poprawność działania wentylacji, ponieważ nowe okna mogą pogarszać jej funkcjonowanie.
• Sprawdzanie ciągu powietrza – regularnie kontrolować ciąg powietrza, np. poprzez przykładanie kartki papieru do kratki wentylacyjnej – prawidłowa wentylacja sprawi, że kartka przylgnie do otworu.
• Częste wietrzenie pomieszczeń – wietrzyć pomieszczenia wyposażone w urządzenia spalające gaz, a najlepiej zapewnić niewielkie rozszczelnienie okien.
• Nie ignorować objawów zatrucia tlenkiem węgla – duszność, zawroty głowy, nudności, osłabienie mogą świadczyć o zatruciu czadem. W takiej sytuacji należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie i zasięgnąć porady lekarskiej.
• Montowanie czujników tlenku węgla – warto rozważyć zamontowanie czujników czadu, które mogą uratować życie. Koszt instalacji takich urządzeń jest niewielki w porównaniu do bezpieczeństwa, jakie zapewniają.

Na co zwracać uwagę przy zakupie czujników tlenku węgla?

Czujniki tlenku węgla wyprodukowane po 30 grudnia 2020 r. przeznaczone do zamontowania w obiektach budowlanych lub ich częściach (m.in. w budynkach i pomieszczeniach mieszkalnych) muszą spełniać wymagania określone w polskiej normie PN-EN 50291-1:2018 oraz być oznaczone znakiem budowlanym B przed wprowadzeniem do obrotu lub udostępnieniem na rynku krajowym. Dlatego decydując się na zakup, należy wybierać wyłącznie produkty, które pozytywnie przeszły proces krajowej oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobów budowlanych z wymaganiami polskiej normy PN-EN 50291-1:2018 przeprowadzony przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej - Państwowy Instytut Badawczy im. Józefa Tuliszkowskiego (CNBOP-PIB), jednostkę akredytowaną do wykonywania tych badań.

Gdzie montować czujki tlenku węgla?

Czujniki tlenku węgla powinny być montowane zgodnie z zaleceniami producenta, a większość z nich zaleca instalację na wysokości około 1,5 metra od podłogi. Ważne jest, aby umieścić czujniki w pomieszczeniach, w których znajdują się urządzenia mogące emitować tlenek węgla, takie jak piece, kominki, kotły czy termy gazowe. Warto również zainstalować czujniki w sąsiadujących pomieszczeniach, w których mieszkańcy przebywają najczęściej, na przykład w salonie lub sypialniach.

Pożary w domach i mieszkaniach

Przyczyny pożarów od lat ciągle się powtarzają. Dominujące ich grupy, to podpalenia, nieostrożność osób zarówno dorosłych jak i nieletnich, wady lub niewłaściwa eksploatacja urządzeń i instalacji elektrycznych oraz wady i zła obsługa urządzeń grzewczych.

W zakresie eksploatacji urządzeń elektrycznych:

• nie stosuj bezpieczników o większej mocy niż dopuszczalna, nie naprawiaj ich,
• używaj tylko tyle odbiorników prądu elektrycznego na ile obliczono moc instalacji elektrycznej – nadmierne obciążenie instalacji powoduje przegrzewanie się kabli i przewodów oraz wypalanie styków w gniazdkach i puszkach rozgałęźnych; jednoczesne włączenie opiekacza, żelazka i czajnika powoduje duże obciążenie eksploatowanej instalacji,
• nie używaj urządzeń uszkodzonych,
• zlecaj przeglądy techniczne urządzeń elektrycznych i gazowych wyłącznie osobom uprawnionym do ich wykonywania,
• nie ustawiaj sprzętu telewizyjnego i radiowego w nie wentylowanych regałach, na półkach obłożonych książkami i innymi materiałami palnymi – przez powolne i długotrwałe nagrzewanie zakurzonych przedmiotów może dojść do ich zapalenia,
• nie wykonuj prowizorycznych podłączeń do instalacji elektrycznej,
• używaj tylko urządzeń elektrycznych posiadających krajowe atesty i dopuszczenia,
• nie ustawiaj elektrycznych urządzeń grzewczych w pobliżu materiałów palnych (mebli, firanek, itp.) – zachowaj odległość minimum 50 cm.

W zakresie eksploatacji urządzeń gazowych:

• w mieszkaniu przechowuj nie więcej niż 2 nie podłączone do urządzeń gazowych butle gazowe, o ładunku nie przekraczającym 11 kg każda,
• nie przechowuj butli w pomieszczeniach usytuowanych poniżej poziomu terenu (np. w piwnicach), ponieważ gaz propan-butan jest cięższy od powietrza, może zalegać w pomieszczeniu grożąc wybuchem,
• nie zatykaj przewodów wentylacyjnych – w urządzeniach gazowych, w przypadku braku wystarczającej ilości powietrza, nastąpi niezupełne spalanie gazu, którego produktem może być trujący, niewyczuwalny tlenek węgla (CO),
• zlecaj okresowe czyszczenie kanałów kominowych i wentylacyjnych – niedrożne mogą być przyczyną śmiertelnych zatruć tlenkiem węgla, szczególnie podczas kąpieli w łazienkach wyposażonych w gazowe ogrzewacze wody,
• nie ogrzewaj pomieszczeń kuchnią gazową – takie praktyki mogą się skończyć poważnym zatruciem organizmu,
• używaj kuchni gazowej z wyłącznikiem przeciwwypływowym,
• używaj urządzeń gazowych posiadających krajowe atesty i dopuszczenia.

Aby zapewnić bezpieczne warunki do ewakuacji na wypadek pożaru, warto pamiętać o kilku kluczowych zasadach:

1. Unikaj montowania krat na drzwiach i oknach – Kraty mogą znacznie utrudnić lub wręcz uniemożliwić ewakuację oraz spowolnić działania strażaków. Jeśli kraty są niezbędne, używaj takich, które można otworzyć od wewnątrz, a klucz przechowuj w łatwo dostępnym i znanym wszystkim domownikom miejscu. W sytuacji pożaru może to być jedyna droga ucieczki.
2. Nie zastawiaj korytarzy i przejść – Korytarze oraz dojścia do mieszkań muszą być wolne od mebli, sprzętów i innych przeszkód. Zastawienie tych przestrzeni może utrudnić ewakuację oraz ograniczyć dostęp ratowników w razie potrzeby.

W zakresie bezpiecznego posługiwania się ogniem otwartym należy przestrzegać następujących zasad:

1. Zachowaj ostrożność przy dzieciach – Nigdy nie pozwalaj dzieciom bawić się ogniem, materiałami pirotechnicznymi ani urządzeniami elektrycznymi. Małoletnich dzieci nie pozostawiaj bez nadzoru, by zapobiec niebezpiecznym sytuacjom.
2. Nie pal śmieci w śmietnikach – Unikaj palenia śmieci i dbaj, by ogień nie zaprószył się w zsypach śmieciowych, co może prowadzić do niebezpiecznego pożaru.
3. Unikaj palenia papierosów w łóżku – Palenie papierosów w łóżku niesie ogromne ryzyko zaprószenia ognia. Niedopałek może wywołać nie tylko pożar, ale i śmiertelne zatrucie dymem.
4. Bezpieczne użytkowanie świec – Nie zapalaj świec w pobliżu materiałów łatwopalnych, takich jak zasłony, papier czy meble. Świeca pozostawiona bez nadzoru stanowi poważne zagrożenie pożarowe.
5. Nigdy nie zostawiaj włączonej kuchenki bez nadzoru – Gotowanie bez nadzoru może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji. Odparowanie wody z garnka może spowodować pożar resztek i silne zadymienie. Z kolei przypadkowe zgaszenie palnika gazowego może prowadzić do wycieku gazu i ryzyka wybuchu.
6. Przestrzegaj zasad bezpieczeństwa przy korzystaniu z pirotechniki – Nie używaj wyrobów pirotechnicznych w pomieszczeniach i ściśle przestrzegaj instrukcji obsługi oraz lokalnych przepisów dotyczących ich użytkowania.
7. Wyposaż mieszkanie w gaśnicę proszkową – Dobrze jest mieć w domu gaśnicę proszkową o pojemności co najmniej 2 kg, aby móc bezpiecznie gasić pożary związane z urządzeniami elektrycznymi.
8. Zainstaluj autonomiczną czujkę dymu – Czujka pożarowa wykrywa dym i natychmiast alarmuje o pożarze, co może uratować życie, szczególnie w nocy, gdy mieszkańcy śpią.

Przed opuszczeniem mieszkania, szczególnie na dłuższy czas, pamiętaj o kilku ważnych czynnościach, które zwiększą bezpieczeństwo Twojego domu:

1. Sprawdź odbiorniki prądu i gazu – Upewnij się, że wszystkie urządzenia elektryczne i gazowe zostały wyłączone. To zapobiegnie przypadkowemu wywołaniu pożaru lub wyciekom gazu.
2. Odłącz zasilanie i zakręć zawory – Jeśli opuszczasz dom na dłuższy czas, odłącz zasilanie elektryczne oraz zakręć zawory gazu i wody. Zmniejszysz w ten sposób ryzyko awarii podczas Twojej nieobecności.
3. Poinformuj sąsiadów o swoim wyjeździe – Pozostaw sąsiadom informację, gdzie będziesz przebywać. W razie sytuacji awaryjnej będą mogli szybko zareagować lub skontaktować się z Tobą.

Gdy powstanie pożar:

• zadzwoń do straży pożarnej pod numer – 998 lub z telefonu komórkowego 112,
• staraj się zejść na piętro poniżej palącego się mieszkania lub wyjść na zewnątrz budynku – pamiętaj – dym unosi się do góry, nie wolno zjeżdżać windami, nie należy otwierać drzwi, przez które wydobywa się dym, gdyż dostarczenie większej ilości tlenu może spowodować szybki rozwój pożaru i płomienie mogą nas poparzyć,
• jeżeli nie możesz opuścić mieszkania, nie otwieraj drzwi prowadzących na korytarz, uszczelnij je, wzywaj krzykiem pomocy, wykonuj polecenia strażaków,
• nie gaś wodą urządzeń elektrycznych, grozi to porażeniem prądem; staraj się wyciągnąć z gniazdka przewód zasilający (np. drewnianym kijem od szczotki), można wykręcić bezpieczniki by odłączyć dopływ prądu do mieszkania,
• powiadom o zagrożeniu sąsiadów,
• nie wdychaj dymu – zasłoń usta mokrą tkaniną; jeżeli to możliwe – zmocz swoje ubranie lub owiń ciało mokrą grubą tkaniną z naturalnych materiałów (z lnu, wełny, bawełny itp.).

Gdy poczujesz gaz poinformuj o tym jak najszybciej pogotowie gazowe i administrację, powiadom sąsiadów, nie włączaj światła ani żadnych urządzeń elektrycznych, nie zapalaj zapałek czy zapalniczek, zamknij zawór gazu w mieszkaniu, otwórz szeroko okno, wyjdź na zewnątrz budynku.

Jak postępować w razie pożaru

W przypadku powstania pożaru wszyscy zobowiązani są podjąć działania w celu jego likwidacji: zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby będące w strefie zagrożenia oraz wezwać straż pożarną.

Telefoniczne alarmowanie należy wykonać w następujący sposób: 

Co należy podać dyżurnemu po wybraniu numeru alarmowego 998 lub112:

• swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja o zdarzeniu,
• adres i nazwę obiektu,
• co się pali, na którym piętrze,
• czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego.

Po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia.

Przyjmujący zgłoszenie dodatkowo może zażądać potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie lub dodatkowych informacji, które w miarę możliwości zgłaszający powinien podać.

W przypadku pożaru należy natychmiast podjąć działania, używając dostępnych środków gaśniczych do ugaszenia ognia. Równocześnie trzeba udzielić pomocy osobom znajdującym się w niebezpieczeństwie. Jeśli sytuacja tego wymaga, należy rozpocząć ewakuację ludzi oraz mienia. Ważne jest, aby wszystkie działania przeprowadzać w sposób spokojny i opanowany, unikając paniki, którą mogą wywołać ogień i dym wśród osób zagrożonych.

Jak ewakuować ludzi i mienie

Celem ewakuacji ludzi jest zapewnienie osobom szybkiego i bezpiecznego opuszczenia strefy zagrożonej lub objętej pożarem. Do celów ewakuacji ludzi służą korytarze – poziome drogi ewakuacji i klatki schodowe – pionowe drogi ewakuacyjne, z których istnieje możliwość bezpośredniego wyjścia na zewnątrz.

Osoby ewakuowane powinny bezwzględnie podporządkować się poleceniom ratowników, takich jak strażacy czy pracownicy służb zabezpieczenia obiektu. To oni kierują ewakuacją i koordynują bezpieczne opuszczanie zagrożonego terenu, dlatego ich instrukcje muszą być dokładnie przestrzegane.

Celem ewakuacji mienia jest ochrona cennych przedmiotów oraz ważnych dokumentów przed zniszczeniem lub uszkodzeniem w sytuacji pożaru lub innego zagrożenia. Ewakuowane przedmioty i dokumenty należy umieszczać w taki sposób, aby zminimalizować ryzyko ich uszkodzenia. Ważne jest, aby działania ewakuacyjne były prowadzone w sposób skoordynowany, aby nie zakłócały innych akcji ratunkowych. Osoba kierująca ewakuacją powinna wcześniej zidentyfikować pomieszczenia, z których mienie należy wynieść.

W pierwszej kolejności, do pomieszczeń, z których należy ewakuować mienie, zalicza się:

1. Pomieszczenia bezpośrednio zagrożone pożarem, w których znajduje się źródło ognia.
2. Pomieszczenia sąsiednie, zarówno w pionie, jak i w poziomie, narażone na rozprzestrzenienie się pożaru oraz działanie wysokiej temperatury i gazów popożarowych (dymu).
3. Pomieszczenia znajdujące się pod palącym się pomieszczeniem, które mogą być zagrożone zalaniem podczas akcji gaśniczej.

Domowe czujki dymu: prosty sposób na zabezpieczenie domu przed pożarem

Co roku w Polsce w pożarach domów jednorodzinnych giną dziesiątki osób. Statystyki pokazują, że 60-70% ofiar to osoby, które straciły życie w wyniku zetknięcia z dymami oraz toksycznymi produktami spalania, takimi jak tlenek węgla, chlorowodór czy cyjanowodór. Mimo że bezpośrednią przyczyną śmierci najczęściej są silnie trujące produkty spalania, wciąż niewiele osób decyduje się na wyposażenie swoich domów w czujki dymu.

Urządzenia te, choć nie zapobiegają powstawaniu pożaru, skutecznie alarmują mieszkańców o zagrożeniu. Dzięki szybkiej reakcji możliwe jest opuszczenie zagrożonego budynku oraz ugaszenie ognia w zarodku, co znacząco ogranicza straty materialne oraz ryzyko utraty życia.

Czujki dymu charakteryzują się prostą instalacją oraz łatwą konserwacją, co czyni je praktycznym rozwiązaniem dla każdego domu. W Polsce nie ma obowiązku instalowania tych urządzeń, jak ma to miejsce w niektórych krajach, co budzi pytanie: „czy nie lepiej zapobiegać, niż później leczyć?”